Эхлээд,  20 настай Ц охинд тохиолдсон  бодит жишээг хүргэе.

“Багшийн зааж байгаа юмыг тийм ч сайн ойлгодоггүй юмаа. Ядахад шалгалтыг нь амаар авсан. Би өөрийнхөө хэмжээнд л бэлдээд орсон. Багш надаас тийм ч сүртэй юм асуугаагүй. Харин ч миний гуян дээр гараа тавьчихаад надруу их сонин хараад байсан. Тэгснээ намайг “унагаана” гээд, “хэрэв унахыг хүсэхгүй байгаа бол орой шалгалт дууссаны дараа ганцаараа миний өрөөнд хүрээд ирээрэй” гэсэн. Надад аймаар санагдсан болохоор би орой нь очоогүй” гэж  тэрбээр ярьсан юм. 

Түүнд тохиолдсон шиг ийм зүйл өөр охидуудад ч тохиолдож байгаа нь нууцгүй үнэн.  Тодорхой хэлбэл, энэ нь   боловсрол, сургуулийн орчин дахь бэлгийн дарамтлал. Боловсрол эзэмших эрхийг ноцтойгоор зөрчиж,  хүлээн авашгүйгээр бэлгийн зан үйлээ илэрхийлж буй үйлдэл юм.

Ийм байдлаар хэн нэгнийг дарамтанд оруулах явдал элбэг байдаг ч, иргэд энгийн л зүйл мэтээр хүлээж авах хандлага  түгээмэл байдаг нь харамсалтай.   Түүнчлэн,   зөвхөн сургуулийн орчинд ч  байдаг юм биш.  Судлаачид  Бэлгийн дарамтлалыг боловсрол, сургалтын орчин дахь,  ажлын байран дахь, цахим хэрэгсэл ашиглаж бэлгийн дарамтлал үзүүлэх  гэхчлэн 3 ангилан авч үзэж байна.  

Ер нь,  Бэлгийн дарамтлал гэдэг нэр томьёо нь  ойрхон сонсогддог ч, олон нийт ойлгож хүлээж авах тал дээр хол хэвээрээ л байна. Ерөнхий утгаар нь хэлбэл бэлгийн дарамтлал гэдэг нь эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийн нэг  хэлбэр.  Дэлхийн улс орнуудад энэ ойлголт өнгөрсөн зууны 60-аад оноос эхлэн яригдаж эхэлсэн бол, манай улсад 21 дүгээр зуун гарсан хойно, 2002 оноос эхлэн хөндөгджээ.

Гэсэн ч бэлгийн дарамтлалын зүсийг хувиргаж, далдалж нуудаг байдал байсаар байна. Хохирогчтой холбоотой өрөөсгөл, тогтсон ойлголтууд олон нийтэд түгээмэл юм. Хэн нэгнийг, ялангуяа охид, эмэгтэйчүүдийг өдөх, өхөөрдөх, шохоорхох, сонжих, сонирхох нь хэвийн үзэгдэл, ингэснээрээ буруутан болох ёсгүй гэж үздэг хүмүүс байсаар байна. Тэдний энэ үзэл бодол, хандлага нь дээр хэлсэнчлэн  бэлгийн дарамтлалыг зөвтгөсөн ойлголтыг түгээн дэлгэрүүлж,    олон хүн эрхээ зөрчүүлэх, олон хүний эрхийг зөрчих үндэс болсоор ирлээ. Гэхдээ Бэлгийн дарамтлалыг сэтгэл санаа, бие махбодиороо мэдэрч байгаа хүмүүс зөвхөн эмэгтэйчүүд бус. Нас хүйс хамаарахгүйгээр явагддаг гэдэг нь доор дурдах бодит баримтаас танд ойлгогдох биз ээ.

Бодит жишээ:   Д хөвгүүн 18 настай

Би Facebook-ээр нэг охинтой танилцсан юм. Чатын хаягаа солилцож, чатлаж эхэлсэн. Эхэндээ энгийн зүйлс ярилцаж байснаа, сүүлдээ секстэй холбоотой зүйл ярилцаж эхэлсэн. Гэтэл надад тэр янз бүрийн порно зураг явуулж, хариулахад ч эвгүй асуултууд тавиад байсан. Гэхдээ би түүнийг охин гэж бодохгүй байнаа, гаж донтой эрэгтэй хүн байсан байж магадгүй. гэж тэрбээр судалгааны ажилтанд ярьсан байна. Тэгэхээр дээр хэлсэнчлэн нас хүйс харгалзахгүйгээр бэлгийн дарамтлалд өртөж байдгийн бодитой жишээ гэж үүнийг хэлж болно. Мөн цахим хэрэгсэл ашиглан дарамтлал хэрхэн үйлддэгийг та эндээс харлаа. Хүүхэд залуус интернэтийн орчинд ихэнхи цаг заваа зориулах болсон өнөөдрийн нийгэмд ийм маягаар дарамтад өртөж буй  охид хөвгүүд олон байгаа юм. 

Харин одоо Ажлын байран дээрээ бэлгийн дарамтлалд өртсөн Э гэж  эмэгтэйн  тухай өгүүлье.

Бодит жишээ 3

Өрх толгойлсон эмэгтэй “Э” Улаанбаатар хотын нэгэн дүүргийн захиргааны байгууллагад ажилладаг. Шинээр томилогдож ирсэн дээд тушаалын дарга нь ирснээсээ хойш ”Э”-г бэлгийн харьцаанд орохыг тулгаж дарамтлах болсон байна. Тэр дарга өөрийн албан тушаалаа ашиглан хүсэлтийг нь хүлээж аваагүйн хариуд “Э”-г янз бүрийн боломжуудаас хасаж эхэлсэн. Цалинг нь бууруулж, өрх толгойлсон эмэгтэйд олгодог үнэгүй нүүрс олгоогүйгээс гадна хамт олны өмнө муу ажиллаа гэж үндэслэлгүй буруутгах зэрэг зохисгүй авир гаргажээ. Харин “Э”-д өөрт нь болохоор чамайг маяглаагүй бол ингэхгүй байсан гэсэн утгатай зүйл хэлсэн байлаа. Энэ хэрэг одоогоор хэрхэн төгссөн нь тодорхойгүй байна. Гэхдээ “Э”-г сайн ажилтан гэдгийг  бусад удирдлагууд, хамт олон нь мэддэг учраас ажлаас халах зэрэг ноцтой хохирол учруулсан үр дагавар тохиолдоогүй бололтой. Ийм байдлаар ажлын байран дээрээ бэлгийн дарамтад орж, сэтгэл санаа болоод,  ахуй амьдрал дээрээ бодитой хохирлыг мэдэрч байгаа хүмүүс ч бидний дунд цөөнгүй бий.


Бэлгийн дарамтлал үйлдэгчид  дарга, удирдах албан тушаалтан байх нь элбэг  

2004 онд Хүйсийн Тэгш Эрхийн Төвөөс  140 хүний дунд явуулсан санал асуулгын дүнд  судалгаанд оролцогчдын 90 хувь  нь “бэлгийн дарамтлал үйлдэгч бол дарга, удирдах албан тушаалтан байдаг” гэдгийг хүлээн зөвшөөрчээ.  Гэхдээ  зөвхөн дээд тушаалын болон удирдах албан тушаалтан бус хамтран ажиллагч, түнш, цаашлаад үйлчлүүлэгчийн зүгээс ч   дарамтлал үйлдсэн тохиолдол бодит амьдрал дээр олон байдгийг   судлаачид хэлдэг. 

Мөн     498 хүний дунд явуулсан судалгаагаар нийт оролцогчдын 92.4 хувь нь Ажлын байран дахь бэлгийн дарамтлалыг  гол төлөв эрэгтэйчүүд үйлддэг гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн байхад,   380 хүний дунд явуулсан судалгаагаар оролцогчдын 70 хувь нь эрэгтэй хүн ийм үйлдэл ихээр гаргадаг гэж хариулсан бол  33 хувь  нь удирдах албан тушаалтны зүгээс, 37 хувь   нь хамтран ажилладаг хүний зүгээс үйлдэгддэг гэжээ.

Улмаар  600 оюутнаас авсан санал асуулгын дүнгээс үзэхэд 31.3 хувь  нь багш нар, 30 хувь  нь хамт суралцдаг хүүхдүүдийн зүгээс дарамтлал үзүүлэх нь элбэг байдаг гэсэн хариулт өгсөн байх юм. 
Харин  “Ажлын байран дахь бэлгийн дарамтлал  Монгол улсад“ судалгааны хүрээнд ямар байдлаар илэрч байгааг судлажээ.

Судалгаанд оролцогчдын 70  хувь  нь    Биеэр дарамтлах хэлбэр ажлын байран дээр хамгийн    ихээр ажиглагддаг гэж үзсэн бол 30 хувь нь ийм хэлбэрийн дарамтад өртсөн гэсэн байна.  Мөн  судалгаанд оролцогчид үг хэлээр дарамтлах хэлбэрийн бэлгийн дарамтлалд байнга өртдөг гэдгээ, өөрсдөө ч зарим тохиолдолд үг хэлээр дарамтлал үйлддэг гэдгээ илэрхийлжээ.