Монгол Улсын Их Хурал, Засгийн Газарт-

УИХ дээр Засгийн газраас оруулж ирсэн хямралын эсрэг төлөвлөгөө, түүнтэй уялдуулан тооцсон /?/ төсвийн тодотголыг хэлэлцэж эхэллээ. Энэ бол Монголын улс төр, эдийн засгийн түүхэнд тохиолдож буй хамгийн хариуцлагатай, онцгой цаг хугацаа мөн.

Төсвийн тодотголын талаар баримталж буй Засгийн Газрын байр суурийг бид зарчмын хувьд дэмжиж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, төсвийн орлогыг тодорхой хэмжээгээр нэмэгдүүлэх, зарлагыг нилээд хэмжээгээр хасах үндсэн дээр дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд харьцуулсан төсвийн алдагдлыг зохистой түвшинд барих нь чухал болоод байгаа. Гэхдээ Засгийн Газраас оруулж ирж буй төслийн тодотголд хэд хэдэн анхаарах зүйл байна. Үүнд:

1.Урсгал зардлыг хэмнэх хүрээнд:
а/ цалинг 20 хувиар 1 жилийн хугацаагаар хасах /царцаах гэж Ерөнхий сайд томьёолсон/ нь эдийн засгийн хувьд оновчгүй бөгөөд хортой байна. /97,751,7 сая төгрөг/ Өндөр инфляцтай, валютын ханш тогтвортой бус, хүн амын худалдан  авах чадвар муудсан, эдийн засаг, бизнесийн идэвхжил эрс буурсан орчинд цалинг  танах нь байдлыг улам л муутгах хортой алхам.

в/ бараа үйлчилгээний зардал:
Тодотголын төсөлд 125,787,8 сая төгрөгөөр хасахаар тусгагджээ. Үүнийг 50 тэрбумаар нэмж 175,787,8 сая төгрөг болгох нөөц боломж байгаа. Хийх хэрэгтэй.

с/ хавтгайрсан халамжаас татгалзахын тулд бодит алхам хийцгээе. Нийгмийн халамжийн зардлаас 56,019,9 саяыг хэмнэхээр тодотголд тусгасан байна. Үүнийг  нэмж хэмнэх шаардлагатай. Хүүхдэд олгох мөнгөн тэтгэмжийг 50 хувиар хорогдуулж /албан ёсны статистикийн судалгаагаар ядуурлын түвшин 43 хувь байгаа/ залуу гэр бүлд олгох 17,500,0 сая төгрөгийг хэмнэхэд эндээс ойролцоогоор 87 тэрбум төгрөг хэмнэгдэнэ.

2. Хөрөнгийн зардлыг хэмнэх хүрээнд:
а/ хөрөнгийн зардлыг 144,844,2 сая төгрөгөөр хэмнэхээр тодотголд тусгасан байна. Үүнийг 100 тэрбумаар нэмж 244,844,2 сая төгрөг болгох, үүнийг нийт хөрөнгийн зардлаас  авилгалын өртөг болох 10 хувь /565,817,5 сая төгрөгийн 10 хувь нь 56 тэрбум / үлдсэн 44 тэрбумыг дахин хэмнэлт хийх замаар гаргах бүрэн боломжтой. Эдгээр хэмнэлтийг нэмбэл 50,0+87,0+100,0=237,0 тэрбум, үүнээсээ цалингийн хэмнэлт хийх гээд байгаа 98 тэрбумыг хасвал 139 тэрбум төгрөгийн нэмэлт хэмнэлт гарч байна. Энд бүх шатны төсвийн ерөнхийлөн захирагч бүрийн мэдэлд байгаа хөрөнгөнд нарийн дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр гарч болох хэмнэлтийг оруулаагүй болно. Үнэхээр төсвийн тодотголыг засаглалын нөөц байршуулах, зарцуулах талаарх хариуцлагын тодотгол гэж үзээд хийвэл өнөөгийн нөхцөлд шаардлагатай нийт нөөцийг зохистой байршуулах, хэмнэх, үр ашгийг нь  дээшлүүлэх ихээхэн боломж байна.

3. Одоо нэмэх үйлдэлд орьё.
Энд бол боломж хязгаарлагдмал байгаа хэдий ч зөвхөн зарим нэг татвар хураамж, бусад боломжтой орлогыг тооцох бус бодит секторыг бодитойгоор дэмжих, санхүүжилтийн зөв арга замуудыг хэрэгжүүлэх, албан бус сектороос эдийн засгийн аргаар хөрөнгө босгох, зээл тусламж, бонд гэх мэт олон эх үүсвэрийг  зэрэг бодож харьцуулах нь зүйтэй.

Эдийн засгийн нийт идэвхжил, түүний дотор бизнесийн идэвхжлийг зөв бодлогоор, зөв санхүүжилтээр дэмжиж чадвал орлого нэмэгдэх, хөрөнгө оруулалт, ажлын байрыг хадгалах, нэмэгдүүлэх боломж аяндаа үүсэх болно.

4. Үржүүлэх үйлдэл:
Энд бид баялгийг үржүүлэх, байгаа баялгийг үржүүлэх тооцоог хэлж байна. 2 толгойг энд яриагүй, хэдэн зуун мянган ажлын байр бий болгогч 40 гаруй мянган аж ахуйн нэгжийн тухай ярьж байна. Эднийг хир дэмжсэнээс, шаардлагатай санхүүжилтийг хир оновчтой бөгөөд үр ашигтай байршуулснаас Засгийн газрын хямралын эсрэг төлөвлөгөө, төсвийн тодотголын эцсийн үр дүн хамаарна. Тийм учраас баялгийг үржүүлэх энэ үйлдэлд онцгой анхаарал хандуулахыг Та бүхэнд уриалж байна. Тус танхимаас санал болгосон эдийн засгийг идэвхжүүлэх хөтөлбөрт та бүхнийг онцгой анхаарахыг дахин хүсье. Учир нь энэ бол баялгийг бүрдүүлэгчдийн нэгдсэн санал бөгөөд хямралын менежментийг зөвхөн мөнгөний талд биш бас бодлогын шинэтгэлийн  талд эн тэнцүү ач холбогдолтойгоор авч үзсэнээрээ онцлог гэдгийг анхаарна уу.

Зардлаас хэмнэгдсэн мөнгө болон гадаад эх үүсвэрээс үйлдвэржилт, жижиг дунд үйлдвэр, тодорхой секторуудад, бичил бизнесийг дэмжихэд хичнээн тэрбум хөрөнгө нэмэх бололцоог хаймаар байна. Түүнчлэн улсын төсвийн орлогын ихэнхийг бүрдүүлдэг, одоо хүндрээд байгаа улсын болон хувийн хэвшлийн цөөхөн тооны томоохон компаниудаа яаж, ямар хөрөнгөөр дэмжих, бодлогын болон санхүүжилт, хөрөнгө оруулалтын ямар арга хэрэгслээр дэмжихийг ярилцаж гарц олох нь хямралын эсрэг төлөвлөгөө, төсвийн тодотголын хэмнэлтийн гол агуулга болох ёстой болохоос нэг хэсэг нь тоо ярьж нөгөө хэсэг нь тоон санал тавьж, тооны ард буй болон тоонд тусгагдаагүй бодит бизнес, бодит амьдралыг огоормооргүй байна.

УИХ-ын гишүүдийн тойргийн гэж яриад байгаа 40 гаруй тэрбум төгрөг бодит секторт, ажлын байр бий болгох шууд хөрөнгө оруулалт болж очих уу? Ажил эрхлэлтийг дэмжих гэсэн гоё нэртэй 20 гаруй тэрбумын санхүүжилт мөн л бахь байдгаараа нэг яамаар дамжаад, яамд нь зээл олгогч, “хөгжлийн бяцхан банкууд” болоод эсвэл тодорхой банкуудаар дамжсанаар барьцаа хөрөнгөгүй, хөрөнгө нь хүрэлцдэггүй, хатуу зээлийн нөхцөлийг даадаггүй олон мянган жижиг дунд аж ахуйнуудад “чөтгөрийн тойрог” үүсгээд байдаг үр ашиггүй механизм 2009 онд бас давтагдах уу? Энэ мэтээр төсвийн тодотголыг хараад байхад хариу нэхсэн, бодлогын зөв гарц шаардсан хэдэн арван асуултууд байна. Эндээс ганц зүйл тодорхой байна: Төсвийн тодотгол бол бодлогын тодотгол, бодлогын шинэтгэлийн тоон үзүүлэлтүүдийн нэгдмэл илэрхийлэл л болох ёстой.

5. Хуваах үйлдэл.
Их амархан юм шиг мөртлөө хамгийн хариуцлагатай үйлдэл. Бас үржүүлэх үйлдлээ хичнээн сайн хийнэ, төдийчинээ хуваах үйлдэл зөв болно. Энэ үйлдлийн хамгийн гол шалгуурууд нь нийгмийн шударга ёс, эдийн засгийн болон нийгмийн үр ашиг. Энд улс төр огт хамаарахгүй. Айлаас ч эрцгээе гэхдээ эхлээд авдраа уудалцгаая.

МҮХАҮТАНХИМ