Шинэ он гарахад хэдхэн хоног үлдлээ. Ирэх жилд улс төрийн амьдралд ихээхэн өөрчлөлт орох нь тодорхой боллоо. Өнгөрсөн буй онд ч дуулиан шуугиантай үйл явдлууд болж өнгөрсөн. Шинэ Ерөнхийлөгч төдийгүй шинэ Ерөнхий сайдтай ч болоод амжсан. Ардчилсан хувьсгалын 20 жилийн ой тойрсон дуулиан он дамжин яригдах шинжтэй. Хамтарч засаг барьж буй хоёр нам ямар ч байсан тарж бутралгүйхэн шиг он дамналаа. Эдгээр намуудын хувьд ирэх онд хийх ажил их байх нь тодорхой. Ялангуяа шинэчлэл нэрийн дор намууд хагарч бутрах зам руугаа орох шинжтэй болчихлоо. Хагарлын эхлэлийг саяхнаас тавиад эхэлсэн. Энэ бол мэдээж нам доторх залуучуудын бүлэглэлээс үүдэлтэй. Аль ч намын ялгаагүй залуучууд нь хөдөлгөөнд оръё гэсэн нэгэн зорилготой болсон байна. АН-ын хувьд УИХ-ын гишүүн Л.Гантөмөр намын шинэчлэлийн талаар аль эрт дуугардаг байсан ч даанч ганцаардаад байсан бололтой дорвитой хөдлөөгүй юм. Харин Х.Тэмүүжин Их хуралд орж ирснээр хөдөлгөөнд орж эхэллээ.
Урьд нь ямар ч нөлөөгүй намын жирийн гишүүдтэй хамтраад олигтой ахиц гарахгүй гэдэг нь тодорхой байсан. Ядаж л Их хурлын юм уу, сайд гишүүнтэй хамтарвал наад зах нь нэр нөлөөнөөс гадна эдийн засгийн суурьтай болоод авна гэсэн үг. АН дотроо хуучин МҮДН, “Алтан гадас”-аас авахуулаад хот хөдөөгийн гээд том жижиг олон фракцуудтай. Хоёр гишүүн санаа нэгдэн “Нэг ардчилал” гэсэн клуб байгуулснаа зарласан бөгөөд ҮЗХ-ны жар гаруй гишүүд багтаж буй гэсэн.
Мөн дээр нь Ж.Батзандан, О.Магнай нар юу дутахав гээд далдагнаад давхиад очсон гэж байгаа. Дээрх нөхдийн гол зорилго нь намаа шинэчлэх нэрийн дор тахисан бурхан шиг байнга л ялсан ялаагүй сонгуульд нэр дэвшиж, ялагдвал ямар нэгэн яаманд сайд дарга болж байдаг нөхдүүдийг шахах зорилго агуулж байгаа нь тодорхой. Нөгөөдүүл нь ч мөнгөтэйдээ эрдэн залуусаа ч хэмх доош нь дарж байдаг нь олон хүний дургүйг хүргээд байгаа нь ойлгомжтой.
Эд бол одоо Их хуралд сууж буй өөрсдийгөө ардчиллын алтан хараацай, партизан гэж нэрлэдэг нөхдүүдийг хэлээд байгаа юм. Зөвхөн одоо л Х.Тэмүүжин, Л.Гантөмөр сэдэж байгаа биш агаад залуучууд нь аль дээрээс л “хараацай хорь насалдаггүй л байхгүй юу, насалдаг бол зөнөчихсөн байхгүй юу” гэсэн юм яриад л байдаг байсны илрэл ирэх он гараад ажил хэрэг болох шинжтэй. Байдал нэг биш байгааг анзаарсан хөгшин хараацайнууд нь “ишиг эврээ ургахаар эхийгээ мөргөнө” гэгчээр юм болох нь ээ. Хэрэггүй л Х.Тэмүүжинг УИХ-д нэр дэвшүүллээ, Баабар л баахан пиардаад байсан даг.
Тэр шоронд хатах гэж байсан хоёр юмыг ч намдаа хэрэггүй авсан юм, манай нам хачин нөхдүүдийн цуглуулга болж гүйцлээ гэж бухимдацгаасан. Дээрээс нь нэрмээд Чингэлтэй дүүргийн намын нөхдүүд нь элдэв зүйл ярин суулт зарлаад эхэлсэн. Эд одон медаль аваагүйдээ гомдсон биш харин их задаргааны эхлэлийг тавьж байж болох. Өмнөхөн нь Баянзүрхийнхэн намдаа дургүйцэн мөн л суулт зарласан. Гол учир нь нөгөө партизанууд нь дүүргийн намын хорооны дотоод асуудалд хэт гүнзгий оролцон “азаргалдаг”- аас үүдэлтэй нь мэдэгдээд байдаг. Удахгүй он гараад бусад дүүргийнхэн нь ч хүч нэмэх сураг гараад буй. Энэ бол нам дотроос нь гарсан яриа бөгөөд нэг л өдөр биеллээ олж магадгүй юм. Ингэвэл тус намынхан ҮЗХ-гоо яаравчлан хуралдуулахаас өөр аргагүйд хүрнэ. Тэгээд ч Н.Алтанхуяг даргыгаа дүрмийн бусаар сонгогдсон гэж олон гишүүн нь үздэг. ҮЗХ гэснээс Хувьсгалт намын Бага хурал мөн он гараад хуралдана. Хэзээ ч задарч бутрахгүй, дотоод сахилга баттай гэгддэг Хувьсгалт намынхан АН-аас ч илүү дотооддоо хагаралтай нь бодит үнэн.
Харин зөрчилдөөнөө хэзээ ч ил гаргаж олны хэл амны зугаа болохгүйгээ хөгшин залуугүй мэднэ. МАСЗХ гэгч намын дэргэдэх байгууллага гэхээсээ илүү муухан улс төрийн намаас илүү хүчтэй үйл ажиллагаа явуулдаг, дотроосоо чамгүй олон нийгэмд танигдсан улс төрчдийг төрүүлсэн бүлэглэл байна. Мөн У.Барсболдоор толгойлуулсан “Улаан сарнай”, У.Хүрэлсүхийн байгуулсан Зүүний хүчний холбоо, Ж.Жаргалсайханы “Шинэ давалгаа”, “Ардчилал шударга ёс-Уламжлал шинэчлэл” гээд жигүүр фракцууд байна. Бас болоогүй МАСОХ, МАСЭХ гээд бөөн амбицын хүүдий болсон гишүүнчлэлтэй байгууллагууд өндөлздөг. Эд бүгдийг хооронд нь холбон зохицуулдаг ганц хүн нь өнөөгийн байдлаар Ерөнхий нарийн бичгийн дарга У.Хүрэлсүх. Ёстой өөр хэн ч байхгүй гэхэд болно. У.Хүрэлсүх хөдөлгөдөг бол С.Баяр зангиддаг байсан юм.
Үүнийг өнгөрсөн цаг дээр хэлээд буйн учир нь одоо С.Баяр түүнийг дийлэхээ больсон гэж болно. Өөрөө өвчин зовлон тоочоод Ерөнхий сайдаасаа буусан, Бага хурлын дараахан болох Их хурлаар намын даргаасаа өөрчлөгдөх биз. Өөрчлөгдөхгүй гэж гүрийсэн ч залуус өөрчилж л таарна. Хэрвээ Ерөнхий сайд, намын дарга гэсэн албыг намын хурлаараа албан ёсоор салгачихвал У.Хүрэлсүх намын даргад Сү.Батболдтой өрсөлдөхөд гайхах хэрэггүй билээ. Хэдийгээр Намын Ес зүйн хорооны дарга Н.Удвалыг хэл амаар доромжлон огцруулсан гэдэг ч сүүлдээ түүний зөв болоод дууссан. Э.Мөнх-Очир гишүүнтэй залуучуудын байгууллагаас болж ордон дотор гар зөрүүлсэн нь ил тод болоогүй ч бас л үнэн гэж байгаа. Тун ч удалгүй “Нийгмийн ардчиллын төлөө” нэртэй чуулга уулзалт зохион байгуулах нэрийдлээр 200 гаруй залуучуудыг “Найрамдал” зуслан дээр цуглуулан гурван өдөр баахан хор найруулсан гэдэг. Түүнийг дагаад Ж.Сүхбаатар, С.Бямбацогт, Д.Зоригт нарын гишүүдээс авахуулаад намдаа нөлөөтэй гэгддэг залуус оролцсон байна. Харин Бага хурлаараа Удирдах зөвлөлөө шинэчлэхээр шийджээ. У3 нь 23 гишүүнтэй агаад зарим нь төрийн албанд шилжсэн, цөөнгүй нөхөд Элчин сайдаар томилогдсон тул орных нь гишүүдийг нөхөн сонгоно. Энэ нь залуучууд УЗ-д орох сайхан үүд хаалга нээгдэж байна.
Ерөөсөө У.Хүрэлсүх өөрийн хүмүүсээ оруулах боломж гэсэн үг. Саяхан тэрбээр өөрийн зөвлөхүүдээ Д.Мөнхөө гуайг эс тооцвол дан залуучуудаар бүрдүүлсэн. Энэ нь зүгээр л тохиолдлын явдал биш бөгөөд “их тулааны” өмнөх бэлтгэл гэхэд болно. Дээрх байдлаас үзвэл ирэх жил хүссэн хүсээгүй эрх баригч намуудын дотор шинэчлэл хэмээх гоё нэртэй задрал явагдах нь тодорхой болжээ. Үйл явдал хэрхэн өрнөхийг л харах үлдлээ. Уг хоёр намаас улс орны ирээдүй шийдэгдэж байгаа тул эрүүл саруул задаргаа явагдаасай билээ.
Г.Халиунаа
