“Асар хэтэрхий цөвийн балар харанхуй үлэмж бүрхсэн

Аймшигт муу цагийн амьтан бүхнийг нигүүлсэхүйгээр авар.

Эгэл нисваанисын муу үр цагтаа боловсорсон

Элдэв зовлонгийн энэ түймэр бүхэн аяндаа амирлаад

Эсрэг тэсрэгийн өс арилан энэрэл асрамжаар найрамдаж

Энх амгалангийн төгс өлзийг дэлгэрүүлэн соёрх оо”

/Анхдугаар богд Өндөр гэгээн Занабазарын монголчуудын эв нэгдэл, сайн сайхны тухайтад бүтээсэн Жанлавцогзол номоос/

Зуны тэргүүн сарын 15-ны билэгт сайн өдөр зөөлөн хураар Монгол нутгийн хөрсийг ундаалан тохиолоо. Урт удаан үргэлжилсэн хаврын хавсрага дарагдаж газар зөөлрөн шинэхэн ногоо, моддын нялх навчсын үнэр сэтгэл сэргээсэн тийм сайхан өдөр Бурхан багшийн эхээс мэндэлсэн, 37 насандаа бурхны хутгийг олж гэгээрсэн, мөнхүү 81 сүүдэртээ гаслангаас хагацан нирваан дүр үзүүлсэн гурван их үйл зэрэгцсэн их дүйчин өдрийг тэмдэглэв.

Ням гаригийн өглөөний 05.00 цагаас нэгэн өдрийн сахил болох Тэгчин сожин хүртэх хүмүүс Гандантэгчинлэн хийдэд цугларчээ. Тэд бүтэн хоногийн турш, маргааш өглөөний мандах нар ургатал муу үйл бүхнийг тэвчиж хоол ундаа ч зохицуулах учиртай. Хуврагууд гэнэн, равжин, гэцэл, гэлэн сахил хүртэж эрэмбэ дараагаар дагах дэг ёс нь хатуурдаг бол энгийн хүмүүс ч нэг өдөр сахил сахиж бодол санаагаа зөв залж, нүгэл хураахгүй байж болдог ажээ. Ер нь бурхны шашин бол мухар сүсэг бус сэтгэлийн амгаланг хурааж, түүгээрээ бусдад сайн үйлийг хүртээж, явдал мөрөө засахад л орших аж. Сахил хүртэгсэд нэг хоногийн турш амьтны амь таслахгүй, хүний эс өгснийг авахгүй, худал ярихгүй, муу үг хэлэхгүй, бусдыг хүндэлж, уучилж, хэт гоёж гоодохгүй, махан хоол идэхгүй, энгэр зөрүүлэхгүй байх тангарагтай.

Өглөөний 10.00 цагаас дүйчин өдрийн гол үйл явдал Мэгжид Жанрайсиг дацангийн өмнөх талбайд болов. Дацангийн өмнө этгээдэд бурхан багшийн зээгт наамал дүрийг залжээ. Гандантэгчинлэн хийдийн хамба Д.Чойжамц, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр,  УИХ-ын гишүүн, үндэсний бөхийн их аварга Б.Бат-Эрдэнэ нар сүсэгтэн олны өмнө гарч ирэн хамба “Ялж төгс нөгчигсөн бурхны өлмий дор мөргөе” гэснээр ёслолын үгээ хэллээ. Дүйчингийн гол утга нь энэрэнгүй сэтгэлийг үүсгэн эелдэг зөөлөн үг хэлэлцэх өдөр. Эгнэшгүй буян хурааж, өөрийн тусыг огоорон бусдын тусыг санах өдөр. Дотоод сэтгэлийн аугаа соёл, эв нэгдлийн үндэс, өв уламжлалын шавхагдашгүй сан болохыг хамбатан айлтгалаа. Монголчууд бурхны шашны их бага 10 ухааны угшлыг өрийн ёс уламжлалаараа баяжуулан өдий болтол хөгжүүлж иржээ. Гадаад, дотоод шалтгаанаас үүдсэн олон түгшүүрт байдал дэлхий ертөнцөд үүссэн өнөө цаг дор дотоод сэтгэлийн амар амгаланд хүргэх бурхны шашныг дагагсдын тоо нэмэгдсээр буй ажээ. “Монгол Монголоороо үлдэхийн үндэс нь уламжлалт шашин, соёл юм” гэж Д.Чойжамц хамба айлдлаа.

Үүний дараа Жанрайсиг дацангийн урд улаан хивс дэвссэн талбайд шашны шар туг залах ёслол болсон юм. Эх болсон зургаан зүйл, хамаг амьтныг авран соёрхох маанийн зургаан үсэг бүхий шар тугийг залсны дараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр хурсан олонд хандан үг хэлсэн юм. Түүний хэлснээр Бурхан багшийн их дүйчин өдрийг монголчууд гэгээрэл, бясалгал, нигүүсэл, өв соёлоо эрхэмлэх оюун соёлын өдөр болгон тэмдэглэсээр зургаан жилийн нүүр үзжээ. Бурхан багшийн 2550 жилийн ой тохиосон 2007 онд Бурхан багшийн цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулахаар болсон бол 2008 онд Монголын төрийг даагч Очирваань бурхныг зээгт наамлаар бүтээн Жанрайсиг дацанд залсан байна. Харин энэ удаа 1000 гаруй сүм хийд, олон зуун лам хуврагийн түүхээр ном бүтээсний дээжийг Д.Чойжамц хамба тэргүүтэнд Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр гардуулан өглөө. Дээрхийн гэгээнтэн Далай ламын дэргэд шавилж асан аграмба Жада Ринбүүчи тэдний дараа үг айлтгаж “Архиа бага ууж айргаа тааваараа хүртээрэй” гэсэн далай багшийн айлдварыг санууллаа. Сүсэгтнүүд бие, хэл, сэтгэлээрээ буян үйлдэж, сэтгэлээ номхотгох үйлд шамдаарай гэж Жада Ринбүүчи хэлсэн юм. Мэгжид Жанрайсиг бурхан, Очирваань бурханд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр, Хамба Д.Чойжамц нар мандал өргөсний дараа лам хуврагууд Гавсүм, Жанлавцогзол номуудыг монгол хэл дээр хурлаа.

Үдээс хойш лам хуврагууд ном хаялцаж, Жанрайсиг, Очирваань бурхдын рэнсэрэлд сүсэгтнүүд мөргөх, Бурхан багшийн цэцэрлэгээс Гандан хийдэд ирэх дэнтэй жагсаалыг хүлээж авах, дүнчүүр маань хөгжөөх зэрэг олон үйл явдал 22.00 цаг хүртэл үргэлжлэх юм.

                        Д.ОЮУНЦЭЦЭГ