-

Эмэгтэйчүүдийн үрэвсэлт өвчнийг үүсгэгчээр нь энгийн болон бэлгийн замаар халдварладаг гэж хоёр хувааж үзэж болно. Үүсгэгчийн хувьд янз бүр байна. Энгийн үрэвсэлт өвчнийг үүсгэгч нь коккын төрлийн микробууд, вирүсийн төрлийн үүсгэгчид байдаг. Бэлгийн замын үрэвсэлт өвчинд заг хүйтэн, трихоминиаз, хламид болон вирүсийн гаралтай үрэвсэлт өвчин орно.  

-Үрэвсэлт өвчний үед ямар зовиур илрэх вэ?
-Сүүлийн үед үрэвсэлт өвчин ихэссэн. Бэлгийн замын халдвараас үүдсэн үрэвсэлт өвчний үед гол зовиур нь загатнах, хорсох, доошоогоо идээтэй, үнэртэй ялгадас гарах байдлаар илэрнэ. Гэхдээ өвчин бүр өөр өөрийн гэсэн өвөрмөц шинж тэмдгээр илэрдэг. Үрэвсэлт өвчин хүндрээд ирэхээр халуурах, хэвлийн доод хэсгээр болон гуя дагаж өвдөх зэрэг хавсарсан шинж тэмдгээр илэрнэ.

-Үр дагаварынх нь талаар?
-Үр дагавар нь архаг хууч өвчтэй болно. Хамгийн гол нь залуу охид, эмэгтэйчүүдэд үрэвслийн улмаас үргүйдэл үүсэх явдал байдаг.

-Хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ?
-Бэлгийн ариун цэврийг л сахих явдал чухал. Бэлгийн замын халдварт өвчин авахгүй байх хэрэгтэй. Мөн ямар нэгэн үрэвсэлт өвчинтэй боллоо гэхэд мэргэжлийн эмчид хандах хэрэгтэй. Өөрсдөө дур мэдэн эмчилж, дутуу хаях, олон дахин халдвар аваад байх явдал нь үрэвсэлт өвчнийг хүндрүүлнэ. Хэрэв үрэвсэлт өвчтэй бол эмчийн хяналтанд байж, эмчилгээгээ төгс сайн хийлгэх хэрэгтэй. Гэхдээ өвчин дан эмээр эдгэхгүй гэдгийг санах нь зүйтэй юм. Жамаараа эдгэж болно. Ер нь эмэгтэй хүн жилд хоёр удаа урьдчилан сэргийлэх үзлэгт орж, шинжилгээнүүд өгч байх хэрэгтэй.

-Жамаараа эдгэрнэ гэдэг нь юу гэсэн үг билээ?
-Хүн өөрөө ямар нэгэн өвчнийг эсэргүүцэх дархлаатай байдаг. Тэр дархлааныхаа хүчээр эдгээх хэрэгтэй. Мазокийн шинжилгээгээр гардаг лейкоцит /цагаан цогцос/ гэж эс бий. Энэ цагаан цогцос нь өвчнийг эсэргүүцэх, нян устгах чадвартай байдаг. Сүүлийн үед манайхан өвчин гэхээр л эм тариа гэдэг болж. Эмээр эмчилсээр байгаад сүүлдээ эм нь дийлэхээ болиод мөөгөнцөр гэдэг өвчин гарч, маш ихсэж байна. Хүмүүс орж ирээд эмчид шууд тулгалт хийдэг. “Би тийм өвчтэй болчихсон, ямар эм бичих вэ” гээд л. Дөрвөөс таван эм бичвэл сэтгэл хангалуун байх жишээтэй. Гэтэл эм өөрөө хор. Эмийг олон дахин, ойрхон давтамжтай хэрэглэвэл өвчин үүсгэгч нь эмэндээ дасчихдаг. Бага зэргийн өвчнийг хүний бие махбодь ер нь өөрөө эдгээнэ шүү дээ, байгалийн шалгарлаараа.

Жишээ нь, хүн ханиад хүрэхдээ гурав хоног эхэлж, гурав хоног өвдөж, гурав хоногт эдгэж, нийт есөн хоног хүний бие махбодь ханиадтай тэмцдэг. Үүнтэй л адил. Яахав сүүлийн үед орчинтойгоо буруу харьцсанаас үүдсэн байгалийн өөрчлөлт, утаа, стресс гэх мэт олон зүйлээс болж хүний дархлаа суларч байна. Гэхдээ дархлаагаа эмээр биш зөв хооллолт, зөв хувцаслалт, зөв амралтаар сайжруулах хэрэгтэй. Манай охидууд өвлийн хүйтэнд нуруугаа гаргасан куртик өмсөөд байгааг харахаар үнэхээр гайхдаг. Энэ бол жинхэнэ өвчний эх үүсвэрийг өөрөө бий болгож байгаа хэрэг. Манайх шиг эрс тэс уур амьсгалтай газар тийм халуун орны хувцас зохихгүй л дээ.

-Үрэвсэлт өвчний эмчилгээг бэлгийн хамтрагч нь хамт хийлгэх ёстой юу?
-Бэлгийн замын өвчинд л хосууд хамтдаа хамрагдах ёстой. Үрэвсэлт өвчинд заавал хамрагдах шаардлагагүй.

-Ганц удаагийн тариа гэж их ярих болж. Үнэхээр ганц удаа тариулаад эдгэрнэ гэж байх уу?
-Ганц удаа тариулаад зүгээр болдог мөөгөнцөр гэж байхгүй. Эмнийхээ үйлчиллээс шалтгаална. Бэлгийн замын үрэвсэлт өвчинд ганц удаагийн тариа гэж байдаг. Гэхдээ тарианаас гадна давхар бусад эмчилгээ бас шаардлагатай. Сүүлийн үед залуус аптекаас аваад л тариулдаг болчихож. Тэр буруу. Тэгээд өвчнөө далд хэлбэрт шилжүүлчихэж байгаа юм. Дараа нь биеийн эсэргүүцэл нь муудахаар тухайн өвчин нь дахиад байдаг муу талтай.

-Умайн хүзүүний шархлаа эмэгтэйчүүдийн дунд их элбэг тохиолдох болжээ?
-Умайн хүзүүний шархлаа нь үрэвсэлт өвчинд орно. Гэхдээ төрөлхийн умайн хүзүүний улайлттай хүмүүс байдаг л юм. Үтрээний шүүрэл ихтэй гэх мэт хүн хүний биеийн онцлогоос шалтгаалаад умайн хүзүүний шархлаа зарим хүнд үүснэ, зарим хүнд үүсэхгүй. Гэхдээ олон удаа үр хөндүүлсэн, цагаан юм их гардаг, төрөлттэй бас холбоотойгоор умайн хүзүүний шархлаа үүснэ. Мөн бэлгийн олон хавьтагчтай хүмүүст илүү их тохиолдоно.

-Жирэмсэн эмэгтэй үтрээний үрэвсэлт өвчнөөр өвчилсөн тохиолдолд яаж эмчлэх ёстой вэ?
-Жирэмсэн эмэгтэй үтрээний үрэвсэлт өвчнөөр өвчилвөл жирэмсэнд хоргүй эмээр л эмчилнэ. Жирэмсний эхний саруудад болгоомжтой хандах хэрэгтэй. Жирэмсний зургаан сараас дээш бол эмчийн хяналтанд хэрэглэнэ. Ер нь жирэмсэн эмэгтэйчүүд эм их хэрэглэхийг хориглоно. Эм хэрэглэснээс болж урагт гажиг үүсч, эх, урагт ямар нэгэн хүндрэл гарч болно.

-Эмэгтэйчүүд “цагаан юм гараад, зовиуртай байхад эмч зүгээр гэлээ” гэж гомдоллодог. Энэ тал дээр та юу гэж хэлэх вэ?
-Эмчийн өөрийн практикаас шалтгаална. Өвчтөний зовиурыг сонсож, үзлэг хийж байж л эмчилгээг сонгоно. Сүүлийн үед нотолгоон дээр суурилсан эмчилгээг хийдэг болоод байгаа. Өөрийнх нь амаар эмчлэхгүйгээр бодит байдал дээр үндэслэж эмчлэх буюу шинжилгээнд суурилана. Учир нь таамгаар эмчилчихэд шинж тэмдэг нь далд хэлбэрт шилжчихдэг. Эмч хүн зүгээр гэж байгаа бол зүгээр л байна. Цагаан юм гардаг хүн бүхэн өвчтэй биш шүү дээ. Хүний биеийн онцлогоос шалтгаалж цагаан юмны хэмжээ нь янз бүр байна. Гарч байгаа цагаан юманд өөрчлөлт орвол л өвчтэй болсон байх магадлалтай. Өвчин бүр бас үе шаттай. Үе шатаараа л эмчилгээ хийгдэнэ.

-“Спираль тавиулаад л үрэвсэлтэй болчихлоо” гэсэн яриа ч байдаг?
-Спираль тавиулснаас болж үрэвсэл үүснэ гэж байхгүй. Спираль гэдэг шинжлэх ухаанаар батлагдаад олон жил хэрэглэгдэж байгаа жирэмснээс хамгаалах сайн чанарын хамгаалалтын хэрэгсэл. Үтрээний үрэвсэлтэй байж байгаад спиралиар дамжиж үрэвссэн тохиолдол байж болно. Түүнээс спиральтай хүн бүхэн үрэвсэхгүй. Эмчид үзүүлээд таарч тохирсон спиралиа тавиулах хэрэгтэй. Үр хөндүүлээд явж байснаас хамаагүй дээр биз дээ.

-Үрэвсэлт өвчний шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд, шинжилгээ өгөхөөр очихдоо юуг анхаарах вэ?
-Антибиотик, болон лаа хэрэглэсний дараа шинжилгээ өгвөл хариу нь буруу гарна. Тийм учраас шинжилгээ өгөхөөс доод тал нь 5-7 хоног үтрээндээ элдэв эм, лаа хийгээгүй байх шаардлагатай.

-Мөөгөнцөр үрэвсэлт өвчинд орох уу. Мөн бэлгийн замаар халдварлах уу?
-Мөөгөнцөр бол эмийн хордлого, харшлын өвчин. Ямар нэгэн үрэвсэлт өвчинд орохгүй. Нэгэнт өөрөө үүсчихвэл бэлгийн замаар халдварлаж болно. Гэхдээ хосуудын нэг нь өвчтэй байхад нөгөө нь өвчингүй байж болно шдээ. Мөөгөнцөр бэлгийн замын халдварт өвчинд тооцогддоггүй. Биеийн эсэргүүцэл сайтай хүн бол өвчлөхгүй байж болно.

-Шингэн савангаас болж эмэгтэйчүүд мөөгөнцөртөж байна гэж их ярьдаг. Энэ хэр үнэний ортой вэ?
-Шингэн саван хэрэглэх нь зүйтэй. Гадна бэлэг эрхтэндээ долоо хоногт хоёроос гурван удаа хэрэглэхэд зүгээр. Хувь хүнд тухайн шингэн саван зохихгүй бол харшил өгч болно. Зарим эмэгтэй дотогшоо хэтэрхий угаагаад байдаг. Тэгвэл бас муу. Ер нь угаалгын шингэн гэдэг чинь бас тодорхой хэмжээний шалгуурт ороод зохицно гээд гарчихсан байна аа даа. Манайхан ер нь их туйлшрамтгай юм. Эмчийн үгийг үнэмшихгүй. Бие биенээсээ сонссон аль нэгэн муу юмыг сенсаац болгож ярьдаг. Тэгсэн атлаа сайн юмыг тэгж ярьдаггүй. Олон хүнд зохиж байхад ганц хоёр хүнд л харшил өгсний төлөө ингэж ярих хэрэггүй юм л даа. Чи бид хоёр өөр, чи бидний үр хүүхэд ч бас өөр л биз дээ.

-Бэлгийн хавьталд ороогүй бага насны охид үрэвсэлт өвчтэй байх тохиолдол гарах уу?
-Байдаг. Ахуйн нөхцлөөр халдварлаж болно. Бохир гараар, эцэг эхийн өвөрт унтаж бохирдсоноос халдварладаг. Гэхдээ харьцангуй цөөн тохиолдол ажиглагддаг. Охидуудад багаас нь антибиотик аль болох бага хэрэглүүлж, бэлгийн ариун цэврийг сайтар сахиулж сургах хэрэгтэй.

-Сарын тэмдэг нь өвдөж ирдэг эмэгтэйчүүд байдаг. Энэ нь үрэвсэлт өвчинтэй холбоотой юу?
-Сарын тэмдэг ирэх үед өвддөг удамшлын гарал байдаг. Зарим нь умайн байрлалаас байж болно. Зарим нь сарын тэмдгийн үед умайн салстанд өөрчлөлт гарснаас өвдөлт үүсч болно. Үрэвсэлт өвчнөөс болж өвдөлт өгч болох ч маш ховор тохиолдолд. Үрэвсэлт өвчнөөс үүдсэн байлаа гэхэд сарын тэмдгийн үед биш сарын тэмдгийн дараа өвдөлт өгдөг.

-Гэвч хүүхэд байхад нь өвдөлтгүй ирж байгаад хожим нь өвддөг болсон байдаг шүү дээ?
-Үр хөндүүлснээс, төрсний улмаас умайн салст бүрхэвчинд өөрчлөлт орсноос сарын тэмдгийн үед өвдөх шинж тэмдэг үүсч болно. Гэхдээ маш цөөн тохиолдолд үрэвсэлт өвчин байж болно.

-Сүүлийн үед үрэвсэлт өвчин ихсэх боллоо гэсэн. Яагаад ихсэх болов?
-Бэлгийн замбараагүй хавьталтай шууд холбоотой. Үүнээс үүдээд бэлгийн замын халдварт өвчин ихсэж байна. Хоёрдугаарт антибиотикийн зохисгүй хэрэглээнээс болж байна. Мөн үр хөндөлт ихэссэнтэй холбоотой. Үр хөндөлт хийлгэсний дараа шавхрага дуустал бэлгийн харилцаанд орохгүй байх, даарч хөрөхгүй, хүнд юм өргөхгүй, биеийн хүчний ажил хийхгүй байх гэх мэтээр гам хэрэглэх ёстой.

-Эмэгтэйчүүдийн үтрээнд хэрэглэдэг лааны талаар?
-Лааг урьдчилсан сэргийлэх журмаар хоёр сард нэг удаа, долоо хоногийн хугацаатай хэрэглэж болно. Лааныхаа үйлчлэл, найрлагаас хамаарна. Ер нь эмэгтэй хүн их бохирдомтгой шүү дээ. Шээсний эрхтэн, шулуун гэдэс, бэлэг эрхтэн нь зэргэлдээ байрлалтай. Халдвар авах эрсдэл өндөр. Тиймээс түүнээс урьчилан сэргийлэх журмаар хэрэглэж болно.

-Гадаадад байгаа эмэгтэйчүүд эмнэлэгийн үйлчилгээнд хамрагдах боломжгүй байтал элдэв үрэвсэлт өвчин тусвал яах ёстой вэ?
-Лаа л хэрэглэнэ дээ. Холимог үйлчилгээтэй лаа хэрэглэнэ. Гэвч аль болох л эмнэлэгт хандах хэрэгтэй.

-Антибиотик дур мэдэн хэрэглэснээс болж гарах муу үр дагавар мэдээж бий л байх?
-Дээр хэлсэнчлэн манайхан нэгнийхээ үгээр, дур мэдэн эмчилгээ хийдэг. Нэг хэсэг метрогиль сайн гээд бараг л хүүхдээс авахуулаад бүх хүн хийлгэв. Энэ бол “сайн” гэж шуугиан дэгдээж, эмээ борлуулдаг эмийн бизнес эрхлэгчдийн буруутай үйл ажиллагаа. Гэтэл метрогилиэс харшил аваад хүндэрсэн хүмүүс ч байж л байдаг. Антибиотик дур мэдэн их хэмжээгээр хэрэглэснээс болж гарах муу үр дагавар багагүй бий. Жишээ нь сепсис буюу цусан халдвар, менингит гэх мэт хүнд өвчин тусахад нэгэнт хэрэглээд заншчихсан эмнүүд нь дийлэхгүй байх жишээтэй. Манайхан эмийг дэндүү хэрэглэж байна. Энэ байдал сэтгэлийг маань маш их зовоож байна даа.

-Бид эмийн санчид хандаж зовиураа хэлэхэд тэдний зүгээс “ийм эм уу” гээд өгдөг. Энэ хэр зөв алхам бэ?
-Тийм байх учиргүй ш дээ, уг нь. Тэд өөр мэргэжилтэй хүмүүс. Эмнийхээ сайн, муу талыг нь, химийн найрлагыг нь ярьж өгөх ёстой. Түүнээс “чи тэрийг уу, энийг уу” гэж зөвлөх ёс байхгүй.

-Уг нь ямар эм уухыг эмч л хэлж өгдөг ёстой байх?
-Сүүлийн үед ард түмэн буруу ойлголттой болжээ. Эмч рүү дайрч, дарамт шахалт үзүүлдэг болсноос практикгүй эмч нар нь айдаг болсон. Өчнөөн жил сурчихаад, хүний төлөө явж байгаад хэрэгт орохыг мэдээж хэн ч хүсэхгүй шүү дээ. Эмч нарыг маш их шахалтанд оруулдгаас болоод эмч нар сэтгэж чадахгүй болж байна, залуу эмч нар айж, мэргэжлээсээ хулгах болж. “Тэр эмч, энэ эмч муу, эмнэлэгийн байгууллага муу” гэж ярьдаг. Гэтэл эмнэлэгийн байгууллага хүний эрүүл мэнд, сайн сайхны төлөө чадахаасаа чадахгүйгээ хүртэл явж байгаа. Эмч нар хэзээ ч хүнийг “үхүүлчихье, хордуулчихъя, энэ хүнд худлаа эм бичиж өгөөд гаргачихъя” гэж бодохгүй. Яахав олон хүн дотор сайн, муу хүн бий. Гэхдээ маш өчүүхэн хувь л байгаа шүү дээ. Тэгэхэд ард түмэн энийг ойлгохгүй болчихсон байна. Манай Монголын эмч нар мэдлэг чадвар сайтай шүү.
-Аль болох олон хавьтагчтай байх шаардлагагүй. Мөн бэлгэвч хэрэглэх хэрэгтэй. Зөвхөн үрэвсэлт өвчин биш цаана нь ДОХ гээд аюултай өвчин байна. Хүнийг гаднаас нь хараад мэдэх аргагүй. Бэлгийн замын бусад халдварт өвчин шиг ганц удаагийн хавьтлаар л халдварлана. Тэгээд л амьдралгүй, насгүй болно. Өөрөө хохирч, дээрээс нь улс эх орноо хохирооно. Мөн манай хүүхнүүд гадныхантай их гэрлэж байна. Монгол цус, Монгол үндсээ эмэгтэйчүүд л хамгаалж үлдэнэ шүү дээ. Гэхдээ энд эрчүүд мөн гол үүрэгтэй. Монгол эрчүүд үнэхээр арчаагүй болчихсон юм уу, манай гайгүй боловсролтой эмэгтэйчүүд гадаад хүнтэй их суудаг болж, гадагшаа их явдаг болж. Яг үнэндээ бол эмэгтэйчүүдээ Монгол хүнтэйгээ суугаасай л гэж хүсэх байна.