Бичлэгийн тоо 2,391
11:26:18 | |
Америкийн нэр нөлөө бүхий "Нью-Йорк Таймс" сонины цахим хуудаснаа "Чингис хаан дахин Монголыг удирдана" нэртэй нийтлэл гарчээ. Америк сэтгүүлчийн нүдээр монголчууд эзэн Чингис хаанаа хэрхэн хүндэлж биширдэг болохыг тайлбарлан бичсэн энэхүү нийтлэлийг уншигч та бүхэнд толилуулъя. Улс орон бүрт тухайн газрын бахархал болсон хүмүүсийн хөшөө дурсгал мөнхжин байдаг билээ. Есүсийн хамгийн өндөр хөшөө Рио Де Жанейро хотод сүндэрлэж, АНУ-ын дөрвөн Ерөнхийлөгчийн дүр төрхийг Рашморе ууланд чулуугаар сийлбэрлэн, Лениний хөшөө Санкт Петербург хотод босгожээ. Аварга том хөшөөн хүн бүхий энэ төрлийн тэмцээнийг дэлхий даяар явуулбал Монгол Улс тэргүүлж болох юм. XIII зуунд дэлхийн тэн хагасыг эзэлсэн морьт баатар гэгдэх Монголын эзэн гүрний Чингис хаан Монголын өргөн уудам тал нутагт эргэн иржээ. Монголын сааралтсан нийслэл Улаанбаатар хотоос автомашинаар цаг гаруй явсны эцэст Чингис хааны дүр төрх зэрэглээ мэт гялтганан харагдаж байлаа. 40 гаруй метр өндөр мориндоо мордсон Чингис хааны хөшөөг босгоход 250 тонн зэвэрдэггүй ган төмөр оржээ. Зочид, гийчид шатаар дээш авиран хөшөөний оройн хэсэгт гарч, Монголын өргөн уудам нутгийг харах боломжтой юм. "Эзэн хааны хөшөөгөөр бүх монголчууд бахархдаг. Чингис хаан бол бидний баатар, бидний эцэг, бидний бурхан" гэж Япон сумо бөхөөр хичээллэдэг 26 настай Э.Санчир ярьж байв. Тэрбээр энэ аяллын үеэр мөн хөшөөний өмнө дурсгалын гэрэл зургаа авахуулжээ. Монголын хамгийн алдартай хүний аварга том энэ хөшөө 20 жилийн өмнө коммунист дэглэмийг түлхэн унагасан тус улсад бүтээсэн Чингис хааны хамгийн сүүлийн үеийн бүтээл юм. Одоо энэ улсад нисэх онгоцууд «Чингис хаан» олон нисэх онгоцны буудалд газардаж, оюутнууд нь Чингис хаан их сургуульд элсэн орж, гадна дотны жуулчид «Чингис хаан» зочид буудалд буух болжээ. Үүнээс гадна Чингис хааны хөргийг ундаа, архи, тамхи дээр буулгаснаас гадна хааны дүрстэй мөнгөн тэмдэгтээр гүйлгээ хийдэг байна. Үүнээс гадна улс төрчид хааны талаар сонирхолдоо хөтлөгдөн 2006 онд Америкт байдаг, сууц буй Авраам Линкольний хөшөөний адил Засгийн газрын ордныхоо гадна Чингис хааны өөр нэг хөшөө босгожээ. Тус улсын парламентын гишүүд Чингис хааны дүр төрхийг ашиглахад зөвшөөрөл шаардаж байх хэрэгтэй гэж үзэн хууль тогтоомж гаргах талаар ярилцсан ч энэ тогтоомжийг хараахан батлаагүй байгаа аж. Монголчууд эзэн хааныхаа гадаадын орнуудад хийсэн цуст аллагын удирдагч, тоо томшгүй хүний амь насанд хүрсэн хүн гэсэн ойлголтыг арилган түүний талаар шинэ ойлголт бий болгох арга замыг хайж байгаа билээ. Олон жилийн турш Орос, Хятад гэсэн хөрш орны сүүдэрт дарагдсан их хааны сүр хүчийн талаар дэлхий даяар түгээн дэлгэрүүлж байгаа юм. Үүний хүрээнд Чингис хааны хөшөө цогцолбор байгуулж байгаагийн нэг хэсэг нь энэ аварга том ган хөшөө билээ. Женко тур Брью компани хөшөөний ажилд 4,1 сая доллар зарцуулсан байна. Одоог хүртэл бүрэн баригдаж дуусаагүй цогцолборт 200 гэр босгох юм. Энэ цогцолбор нь XIII зууны нүүдэлчин овог аймгийн аж амьдралыг тусган харуулах зорилготой. Хоёр давхар болгосон хөшөөний доод суурины барилгад гийчид Чингис хааны домогт алтан ташуурыг харж, уламжлалт хоол ундаар үйлчлүүлж, билльярд тоглох зэрэг нүүдэлчдийн бус зан үйлийг ч сонирхож болно. Хэдийгээр баттай нотолгоо байдаггүй ч «Чингис хаан» хөшөө байгуулсан газраас ташуураа олсон гэж ярьдаг байна. Ташуур олсон нь Чингис хааны ирээдүйн байлдан дагууллыг сайнаар зөгнөсөн билэг тэмдэг байжээ. Үүнтэй адил Женко Тур Брью компани ч үйл ажиллагаагаа өргөжүүлж байгаа юм. Хөшөөнөөс хэдхэн метрийн зайд XIII зуун гэдэг үндэсний хүрээлэн бий болгожээ. "Энэ бол үндэсний бахархал. Монголчууд Чингис хааныхаа хөшөөг харахдаа сэтгэл хангалуун байдаг. Одоо дэлхийн өнцөг булан бүрээс хүмүүс энд ирж, Монголчуудын түүхэнд оруулсан хувь нэмрийг талаар мэдэх болно" гэж Женко Тур Брью компанийн захирал Дэлгэрмаа хэлжээ. Өнгөрсөн оны есдүгээр сард нээлтээ хийсэн энэ хөшөөнд одоогоор 40 мянга гаруй хүн зочлоод байна. "Гадаадын жуулчид үнэндээ бол Чингис хаан гэж хэн бэ гэдгийг мэддэггүй. Тэд толь бичгээс л бага зэргийн мэдээлэл авдаг" гэж аяллын хөтөч Ганболд хэлж байв. Одоо Чингис хааны тухай PR-ийн дайн өрнөж тэр хэрээр нэр хvнд нь ч улам өсч байна. Хоорондоо тэрсэлдэгч овог аймгуудыг нэгтгэж, дэлхийн хамгийн том эзэнт гvрнийг байгуулсан цэргийн гайхамшигт удирдагч Чингис олон улсыг захирсан хаан байв. "Монголын Энциклопедиа ба Монголын эзэнт гvрэн" номыг бичсэн АНУ-ын Индиана их сургуулийн Төв Евроази судлалын профессор Кристофер Этвуудын хэлснээр монголчууд Чингис хааны дүр төрхийг дахин нээн илрүүлж, XX зуунд түүнийг дайчин тэмцэгч гэж үзэж байсан бол энэ үзэл өөрчлөгдөн түүнийг үндэсний билэгдэл болгосон. 1949 онд ЗХУ болон Монголын улс төрийн эрх баригчид Чингис хааны талаар үзэл суртал нэвтрүүлэхийг хориглож байсан юм. Харин одоо бол Чингис хааныг зvгээр нэг vндэсний баатрын хэмжээнд тавихыг монголчууд хvсэхгvй байгаа гэж хэлж байна. С.Отгонбаяр |