Уламжлалт туг сүлдний хэлбэр нь дээд талд нь монгол угсаатны овог, аймаг, улсын эрхэмлэдэг зүйл болох нар, сар, гал, зэр зэвсгийн дүрсийг үйлдэн доор нь монгол хүний эрхэм хүлэг болсон адууны хялгасыг туглан цогцлуулж бас торгомсгоор чимэглэн, голоор нь ишинд бэхэлсэн байдаг билээ.

Сүлд тугийг улс гэр, цэргийн хүчийг бадруулах цог хийморийн бэлгэ тэмдэг хэмээн үздэг байна.Цагаан сүлдийг төрийн туг хэмээж, хар сүлдийг цэргийн туг болгон, алаг сүлдийг энхжин ба дайны үед хэрэглэж байжээ.

          Монгол улсын төрийн  үйлс мандан бадрахын бэлгэдэл нь Есөн хөлт цагаан туг сүлдэнд шингэжээ. Чингис хаан Их монголын тулгар төрөө байгуулж есөн хөлт, есөн хэлт, есөн манжлагат төрийн Их цагаан сүлдийг босгон тахиснаас эхлэн өнөөг хүртэл онголон шүтэн дээдэлж ирсэн билээ.
         Төрийн их  цагаан сүлдийг  мянган цагаан азарганы сүүлээр хийсэн нь мянган азарганы хүчээр төрөө  барьж  байх  бат  бэхийг бэлгэджээ. Сүлдний дээрх гурван сэрээг гангаар хийж галын дөл өөдөө гэдгийг бэлгэдэн хорин нэгэн шармал дөл бадрааж хоёр талд нь ган дөрвөн цагираг унжуулжээ. Энэ цагиргууд нь бат бэхийг бэлгэдэн шигширэг болдог зориулалттай. Сүлдэндээ их цагаан өргөөгөө дуурайлган бүрхүүл хийн цагаан хялгасаар торлон гэрийнхээ ханыг төлөөлүүлжээ. Есөн цагаан торгон бүч хийж түүнээс хөх манжлага /цацаг/ зүүжээ.
Их цагаан сүлд төрийн ордонд байнга байх учиртай ажээ.Есөн цагаан туг нь гол сүлд, түүнийг тойрсон найман элч бага сүлднээс бүрддэг.

         Догшин хар сүлдийг Чингис хааны эцэг Есүхэй баатраас эхлэн Мандухай Цэцэн, Батмөнх  Даян хааныг хүртэл цэргийн сүр хүчийг бэлгэдэн хэрэглэж иржээ. Түүнийг мянган хээр азаргын хөхлөөр хийдэг нь сүр хүчийг илтгэдэг бөгөөд  сүлд орой дээрээ ганц хурц илдтэй байдаг нь "Дайсныг ялъя гэвэл нэгэн үзүүрт сэтгэл бодлоор тэмцье" гэсэн санаатай. Доор нь байгаа ган дөрвөн цэцэг нь "Ган мэт бат, цэцэг мэт дэлгэрч байг "гэсэн утга санааг бэлгэджээ. Сүлдний туурга нь ес есөөр  байрлуулсан 81 сүвэгчтэй ба энэ нь 81 сүвэгчээр дайсныг оруулахгүй гэсэн утгатай. Бидний дөрвөн зүгт ямар санаатан байна гэдгийг харахыг бэлгэдсэн дөрвөн тийшээ харсан тольтой. Энэ сүлд нь дайны талбарт цэргийн сүр хүчийг бадраана.
        Энхжин ба цэргийн аль алинд хэрэглэдэг нэгэн сүлд нь алаг сүлд болно.Дээрх сүлдүүдээс ялгаатай нь гэвэл  жадан хэлбэр бүхий оройд нь долоон бурхан одны дүрсийг шингээс урласан байдаг. Хар цагаан өнгийн дэл сүүлээр алаглуулан хийсэн байдаг бөгөөд энэ сүлд нь найрамдлын бэлгэ тэмдэг болдог. Төр цэрэг хоёр найрамдалтай байх гэсэн санааг илэрхийлдэг байна. Төрийн их цагаан сүлдүүд төр түвшин, бат бэх байхын бэлгэдэл болж ирсэн уламжлалтай.

            Дашрамд сонирхуулахад Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойн үеэр дэлхийг донсолгон байлдан дагуулж байсан Эзэн Чингисийн хөшөөний нээлт давхар болсон бөгөөд Чингис хааны төрсөн нутаг Дэлүүн болдогийн шороо чулуу, Онон гурван нуурын ус, Бурхан халдуны хөрс шороо гээд түүхт газруудынхаа рашаан, хөрс шороог шингээн байж төрийн ордны өмнө шав тавьж,. Уг шав дээр нь манай ур ухаантай уран бүтээлчдийн оюун ухаан шингэсэн сүрлэг хөшөө сүндэрлэжээ.
Эзэн Чингисийн хөшөөг суумал байдлаар дүрсэлсэн бөгөөд урлагийн гавьяат зүтгэлтэн уран барималч Болд тэргүүтэй монголын урдаа барьдаг уран бүтээлчид Эзэн Чингисийн хөшөөг бүтээсэн билээ. Чингисийн хөшөөний нээлтээр дэлхийд гайхагдсан 2 чавхдаст морин хуураар эртний сайхан монгол аялгуу хөг эгшиглүүлж, уртын дуу, морин хуурын эгшгээр орчинг цуурайтуулсан билээ.

                Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван хоёрдугаар зүйлд заахдаа:

  ...Төрийн сүлд туг хийморьлог байж, монгол төрийн үйл ариун байх болтугай.