Энэ хүү шүлгийг Эзэн Чингисийн хүчирхэг монгол бүх эрчүүддээ зориулан бичжээ.Ялангуяа гадаадад ажиллаж амьдрарч буй монголчуудад.Энэ шүлэг үүссэн түүхийг заавал тайлбарлан хэлэх шаардлагтай гэсэн үүднээс орууллаа. Шүлгийн зохиолч залуу маань Анагаах ухааны их сургууль төгссөн эмч мэрэгжилтэй залуу юм.Жил гарамын өмнө налайхын уурхайд хятад эзэдтэй хятадууд ажилдаг байсан газарт манай монгол охид хамт байгаа гэдгийг сонсжээ мөн тэнд ажиллаж байсан монголчуудаар минь хийлгэсэн ажлын хөлсөө өгөхгүй, хөлс хүчийг нь сорчихоод ажилаас гар хэмээн хөөж туужээ.Тэр залуу энэ хүү зүйлийн талаар сонсоод ,санаа нэгтэй хэсэг нөхдийн хамт нөгөө муу хужаануудийг ганц сайн нүдээд цалин хөлсийг нь аваад монгол ажилчиддаа тараан өгөөд тэнд байсан монгол охидыг буцаан явуулсан юм бна.Муу хужаанууд тэдгээр залуусыг дээрэм хийсэн хэмээн мөрдөнд хэдэн сар суулгаад гаргажээ.Тэр залуу маань энэ шүлгээ мөрдөнд сууж байхдаа бичсэн юм бна.
Эх орон гэдэг төрж өссөн нутаг ус
Эх орон гэдэг төрүүлж өсгөсөн эцэг эх
Эх орон гэдэг мөр зэрэгцсэн анд нөхөд
Эх орон гэдэг мөнгөөр үнэлшгүй хувь заяа
Зарлал Бүсгүйчүүдээ Анхаар Заавал үз Таньд тустай мэдээлэл Монголчуудаа Эрчүүдээ Эмийн бус аргаар эрүүлжижцгээ Турах амархан боллоо Гоо сайхан ертөнцийг аврана 100 % хувь
Унаган нутаг уул усандаа
Унаж мөргөдөг шүтлэгтэй учир
Урд зүгийн хужаа үндэстэнг
Урсах цуснаасаа ад үздэг
Муу нуухаар сайн илчил гэсэн
Монгол түмнийхээ сургаалаар
Амьдралд биш хужаад өшөрхсөн
Алаг зүрхийхээ тайланг шүлгээр тавьдаг аа би
Төв аймгийн мөрдөнгийн
Торонд тодорсон шүлэгч
Нэг худгийн шоронгийн
Нарснаас тодорсон найрагч аа би
Айлын адуунд тавьсан зожиг хэдэн морьд шиг
Амьдралд нөхөрлөсөн арав хүрэхгүй андуудтайгаа
Атга шороо ширхэг чулуугаа өмөөрөөд
Аргагүй бид нар төрийн хавханд өөрсдөө орсон
Олиггүй аавын хөвгүүд орондоо шургаж байхад
Олон зуун хужаатай үхэлдэн тэмцэж явсан
Онгон охид орон улсаа хамгаалах гэж
Олон шөнө бид нар нойргүй зүтгэж явсан
Зуун хужаатай үйлдвэрийн хашаанд
Зургаа долуулхнаа орчихоод
Үхэж болох байсан ч бид нар
Үндсэрхэг үзлээсээ ухраагүй юм даа
Алд биенийхээ амны үгийг
Албан тушаалын дээрэлхүй харьцаагаар хориулж
Там болсон хэдэн сарыг үдэхдээ
Төрсөн нутагаа бид зүүдэлж хоносон юм даа
Алдаж гишгэсэн минь үнэн болохоор
Амьдралд нуруу бөхийж үзээгүй
Аавынхаа зангидсан гар шиг
Атгалт сайтай чанга байхыг хүссэн
Эндэж гишгэсэн минь үнэн болохоор
Эр хязаалан үхрийн ар зоогоор зүсэж хийсэн
Элдүүр нь ханасан эрчилсэн
Хар сур шиг байхын хүссэн
Гөлгөн чоно шиг гаслахгүй
Гичий чоно шиг гийнахгүй
Хөгшин чоно шиг гонгинохгүй
Харин залуу чоно шиг хөлөө тас хазах зоригтой байхыг хүссэн
Гайхуулж бардамнах зүйл
Ганцыг ч хийгээгүй ч гэсэн
Нүгэл болж бузар болох юм
Нэгийг ч хийгээгүй
Хүн алж нүгэл үйлдээгүй
Хүүхэн хүчиндэж бузар хийгээгүй
Хүний юм авч хулгай хийгээгүй
Хужаа зодож эх орноо хамгаалсан
Иймэрхүү бодлоор эхнээсээн явсан учир
Итгэл алдаж цөхөрч гуниглаж үзээгүй
Өчнөөн сарыг харанхуйд үдэхдээ
Өр алдсан хужаа шиг өрвийж суугаагүй
Энэ бүгдийг өнөөдөр өчих учир нь
Элгэн садан цус нэг ахан дүүс минь
Эх орон, уул ус, унаган нутагтаа
Эргээд ирэх цаг чинь болсоныг санах тун
Хаа холын хүний нутагт
Хүнд хүчир боолын хөдөлмөрт зүтгэж явахад чинь
Халамжит ханын чинь халуун өвөрт
Хөгшин хужаа хөлрөн хэвтэж байна
Гадаад оронд эрдмийн оргилд зүтгэж явахад чинь
Газар шороонд чинь гадны хүн эзэн сууж байна
Чиний юм бүхэн үгүй болж
Чинь үнэнийг хэлэхэд чив чимээгүйгээр мөхөж байна
Харийн соёлд хавчигдаж муугаа бүү үзүүл
Хүүгээ хүлээсэн ард түмэн чинь байна.
Хүсэл зорилгоосоо хэзээд бүү ухар
Хаан эзний минь сүнс нь ивээж байна
Энэ бүгдийг та нар эс ойлговоос
Эцсийн зогсоолыг надаас битгий асуугаарай...
Шүлэгч:
Минж Боржигон Батсайханы Баттөгс
2010 оны 07 сарын 14-ны өдөр бар цагт бичив
niit setgegdelee uldeesen tsus negt ahan duusdee bayarlalaa minii uchuuhen oi uhaanaas garsan shulgiig mini taalan soerhsond chin setgeleesee bayarlalaa ta buhend ene shulgiig sonsoh bolomj olgoson uuriinhuu ah horolgarawd / uka / bayrlalaa bi tiim ner tsuutai yaruu nairagch bishee ta hed shigee l mongoliin neg zaluu eej aawaasaa iluu eh orondoo hairtai magadgui ta nar gaihaj magadgui yagaad eej aawaasaa iluu eh orondoo hairtai gj ene eh oron bgaagui bol bid hezeech turuhgui bsan ene bol gants unen logik .bid nariig eh oron yariad hujaa nariig uzen yadaad ireheer turiin tuluu ogotno bool uhne gegcheer ts nsr ysh gj ingj bdag yum be gj zemledeg yagaad gewel ene bidnii eh oron uchraas hamgaalah ni zuitei gj boddog ta nart l gj helehed tashuur borij temtseed mongol ulsaa hamgaalj boldoggui yum bol odoo bugdeeree tarhiaraa mongol ylsaa hamgaalah tsag ni bolson yum bnlee ahan duus mini . eh oron gj yawaas erlegiin murdun shurungiin umhii uruund hewtej bhad hetsuu bsan oo ta naraas nuuhgui bi hudlaa tiim bsan iim bsan gj hezeech tomrohgui harin nadad tend sain shuleg bicheh zaw garsan magadgui ta buhnii sonsson haana bna shulgiig bi ter gazar l bichsen minii 6 naiz nadadtai hamt tsug l bsan gehdee bid nar ene buhend setgeleer ynaj ur aldsan hugshin hujaa shig urwiij hezeech suugaagui. gagtshuu hujaatai temtseh gants arga bol shulegeeree mongol ahan duusiigee negtgeh yum gdgiig sain oilgoson za tegeed hamaagui eh oron yarihaar yyr hureed bdag yum yychlaarai.
hun alj nugel uildeegui
huuhen huchindej buzar hiigeegui
hunii yum awch hulgai hiigeegui
hujaa zodoj eh ornoo hamgaalsan gj bodoj yawdag . bid nar tiim zoroigtoidoo bishee hamgiin gol ni
ynagan nutag yyl ysandaa
yanaj ynaj murgudug shutlegtei ychir
yrd zugiin nanhiad undesteng
yrsah tsusnaasaa uzen yaddag yum ta nar ch gesen bidnii orond bsan bol tegeh l bsan uuriinhuu duu shig ohiniig hugshin hujaatai ta nar harsaar bgaad yawuulah bsan gj uu
za daraa uultalaa tur bayartai EH ORON MANDTUGAI. ene ugiig ta buhendee tugsuu andiin helsen ug
Uneheer saihan shulegnuud baina
BAYARLALAA
Uran buteeld tani undur amjilt husie
Uneheer saihan shulegnuud baina
BAYARLALAA
Uran buteeld tani undur amjilt husie
Ynexeer saixan snvleg wmaa setgel xQdlQQd mongoloo ix sanaj bna snvv tsaasndiin cnin uran bvteeld amjilt xvsie
saihan shvleg bna aa vnheer negiig boduulsan bna mash ih bayrlalaaaaaa
Ih goe shuleg boljee Uneheerl ene niigemd ezelj bui er xunii tuhai boduushtai uneniig gargaj chadjee Bayrallaa
YAHAVDEEL BOLJ,ZUGEER L BOLSON YAVDAL YRIJ BAIGAA CH YUM SHIG ,UG HOLBOOS N URAN BISH NEG L TIIMHEN YUM BAINA,GEVCH USHUU SAIHAN SHULEG TURUN GARAH N DAMJIGGUILDEE,BI CH BAS UMHII HUJAA TEDEND BIDNIIG NIILUULJ BAIGAA ERLIIZ TURIIN TOMCHUUD TEDEND BUGSUU HUDALDAJ HOSHNOGOO UGCH YAVAA GICHIINUUDED UNEN GOLOOSOO DURGUI,GEED YAHAV NEGDEJ CHADDAGGUI NIIGEMIIN IDVEHIGUI MONGOLCHUUD MINI INGEED L END TEND TARJ BUTARAAD GUIVJ DAIVAADL YAVTSGAAHAASDAA
БАТ ТӨГС АНДАА АНД АНДИЙХАА БИЧИСЭН ШҮЛЭГИЙГ УНШИЛАА
АНД НАРИЙГАА ҮГҮЙЛЖ БАЙНА ШҮҮ ААГИЙ АНД НЬ БАЙНА